اسلام به عفت به عنوان یکی از ویژگی‌های پسندیده اخلاقی اهمیت فوق‌العاده‌ای داده و بر گسترش و نهادینه‌سازی حجاب به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌های حفظ عفاف در سطح عمومی جامعه، اهتمام شدید ورزیده است. با توجه به آیات متعدد کلام الهی در خصوص حجاب می‌توان گفت این مسئله یکی از اوامر الهی است و ترک آن عقوبت پروردگار را در پی دارد اما پذیرفتن و یا نپذیرفتن آن از سوی مسلمانان مانند سایر احکام الهی امری است که اجبار و اصرار در پذیرش آن طرد شده است. بی‌پرده با حجاب، حریم ریحانه، کلبه مهر، ساکنان بهشت، زن ستم تاریخی ستم برابری، پیشوایان هرزه و... بخشی از عناوین کتابی است که خانم دکتر نعیمه اسلاملو تألیف کرده است. برش‌هایی از گفت‌وگوی ما با این پژوهشگر و مدرس حوزه زن و حجاب و خانواده در مورد شبهه‌ها و پرسش‌های مطرح شده در مورد حجاب را در ادامه می‌خوانید.
پوشش من به شما چه ارتباطی دارد؟
دکتر نعیمه اسلاملو در ابتدا با توضیح ارتباط لااکراه فی الدین و مسئله حجاب می‌گوید: در حوزه فردی هیچ اجباری در دین نیست و با زور نمی‌توان کسی را دیندار کرد؛ چرا که فکر تحمیل‌شدنی نیست و اگر به زبان هم بیاید از سر اجبار است. دین باور قلبی است که در آن هیچ اجباری نیست. هر چند که در ادامه آیه آمده است هر کسی ایمان نیاورد، جایگاه خود و آخرتش را مشخص می‌کند. کسانی که ایمان باورند به سعادت و فلاح می‌رسند و هر که ایمان نیاورد به عذاب الهی گرفتار می‌شود. هر شخصی در حوزه فردی اعتقادات خودش را انتخاب می‌کند. حتی شاید بگوید دوست دارم به جهنم بروم اما مسئله این است که در حوزه اجتماعی رفتارهای ما روی دیگران اثر داشته و به دیگران هم ربط پیدا می‌کند. در اینجا حکومت اسلامی موظف است بستر مؤمنانه زیستن را فراهم کند.
او بیان می‌کند: انقلاب اسلامی برای این تشکیل شد که مردم احکام اجتماعی دین را می‌خواستند و پیش‌تر از آن برای احکام فردی مثل نماز، روزه و... مشکلی نداشتند. اجباری شدن نماز معنایی ندارد زیرا ارتباط انسان با خداست اما برخی احکام به ارتباط انسان با خدا محدود نشده و ارتباط انسان با جامعه را در بر می‌گیرد. مانند روزه‌خواری علنی که چون در جامعه نسبت به دیگران اثر دارد برای آن قانون گذاشته می‌شود. احکام اجتماعی دین از این جنس است. حجاب دو بعد دارد؛ یکی ارتباط انسان با خدا مانند نماز و بعد دیگر ارتباط انسان با جامعه که آنجا برایش قانون‌گذاری می‌شود. در جامعه برای حجاب و پوشش قوانینی گذاشته می‌شود تا مانع رفتارهای غیرعفیفانه شود.
منطق «دلم می‌خواهد» تا کجا؟
مدیر مسئول مؤسسه خیبر در پاسخ به این پرسش که بهتر نیست زور و اجبار را کنار گذاشته و به مردم اجازه دهیم تا راه خودشان را بروند، تربیت شوند، تجربه کنند و در نهایت عفاف و حجاب را خود انتخاب کنند، توضیح می‌دهد: به خاطر افرادی معدود نمی‌شود اشتباه کرد و رفتار ضدارزشی در پیش گرفت تا آنان به دیگران آسیب بزنند و در نهایت آیا متوجه شوند یا خیر. قوانین و ضوابط پوشش‌ها و رفتار عفیفانه در جامعه مسئله‌ای نیست که مخالفان آن برای حرف خود دلیل و برهان داشته باشند. مخالفان می‌گویند نمی‌خواهیم به این قانون و ارزش اجتماعی ملزم باشیم. دوست داریم راحت باشیم و آن طور که می‌خواهیم زندگی کنیم. منطق دلم می‌خواهد، منطق درستی برای رفتارهای ضدارزشی نیست. در جامعه‌ای که غالب جامعه موافق ارزش‌های اخلاقی، اجتماعی، اسلامی و دینی هستند نمی‌توان به خاطر خوشامد عده‌ای معدود، تمام جامعه را در معرض آسیب قرار دهیم. راهکار این است که اهمیت این ارزش اجتماعی را با جهاد تبیین در جامعه نشان دهیم. در رسانه‌ها نشان دهیم افرادی که به اخلاق جنسی و پوشش عفیفانه ملتزم نیستند دچار چه آسیب‌هایی شده‌اند.
امر به معروف و نهی از منکر مترقی‌ترین رفتار اجتماعی
این پژوهشگر حجاب و عفاف تصریح می‌کند: شاخص ما اقدام‌ها و کارهای کشورهای مسلمانی مثل عربستان، افغانستان، مالزی و... نیست. باید در نظر داشته باشیم اسلام در این مورد چه می‌گوید و بی‌واسطه مفهوم حجاب و عفاف و پوشش اجتماعی در حکومت اسلامی را از خود دین استخراج کنیم. مبنا و معیار برای ما این است.
دکتر اسلاملو در پاسخ به این پرسش که آیا در جامعه امروزی که سطح سواد و دانش مردم بالاتر رفته است، هنوز هم امر به معروف و نهی از منکر راهکار قابل اعتمادی است؟ می‌گوید: دقیقاً به همین دلیل که سواد و دانش مردم بالاتر رفته پس امر به معروف و نهی از منکر راهکار قابل اعتمادی خواهد بود زیرا هر چه شعور اجتماعی مردم بالاتر می‌رود می‌فهمند که رفتارهای اجتماعی بر هم اثرگذار است و یک شهروند متشخص، شهروندی است که به هنجارها و ارزش‌های اجتماعی احترام می‌گذارد. شهروند متشخص‌تر شهروندی است که دغدغه و نگرانی جامعه خود را دارد و بی‌تفاوت از کنار رفتارهای بی‌اخلاقی عبور نمی‌کند. این شهروند برای جامعه خود ارزش قائل است و امر به معروف و نهی از منکر می‌کند. البته این امر به معروف و نهی از منکر فقط تذکر لسانی نیست و گستره بزرگی دارد. عرصه جهاد تبیین مقدمه و بخشی از امر به معروف و نهی از منکر است. رفتارهای تبلیغی، ترویجی و... همه امر به معروف و نهی از منکر است. امر به معروف و نهی از منکر و تذکر دادن، مترقی‌ترین رفتارهای اجتماعی برای رفع رفتارهای ناهنجار اجتماعی است.
نظر شما